Sözleşmeden Doğan Borçlarda İfa Engelleri: Mücbir Sebep, İmkansızlık, Kötü İfa

Sözleşmeden Doğan Borçlarda İfa Engelleri

(TBK m.112, 136–138 – Mücbir Sebep – İfa İmkânsızlığı – Kötü İfa – Aşırı İfa Güçlüğü)

Sözleşmeye dayalı borçların ifasında, çeşitli hukuki engeller ortaya çıkabilir. Bu engeller orta ve uzun vadede tarafların yükümlülüklerini etkileyebilir. Aşağıda öne çıkan türleri teknik düzeyde ele alıyoruz.

📘 1. Mücbir Sebep & İfa İmkânsızlığı

• TBK m.136 ile düzenlenen “ifa imkânsızlığı”, borçlunun kontrolü dışında, harici ve önceden öngörülemez bir olay nedeniyle edimi yerine getiremeyecek hale gelmesi durumudur.
• Tam imkânsızlık halinde borç sona erer; karşılıklı edim yükümlülükleri ortadan kalkar ve zenginleşme varsa geri verme söz konusu olur.
• Kısmi imkânsızlık (TBK m.137) durumunda borçlu yalnızca imkânsız kalan kısmından kurtulur. Alacaklı kabul ederse diğer kısmın ifası sürdürülür.
• Borçlu, imkânsızlığı öğrendiğinde gecikmeksizin alacaklıya bildirmek ve zararları önlemek için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür; aksi takdirde doğan zararları tazmin etmek zorundadır.

📘 2. Aşırı İfa Güçlüğü (TBK m.138)

• Ekonomik kriz, salgın, doğal afet gibi “aşırı yük getiren beklenmedik haller” sonucu ifanın adil şekilde yerine getirilememesi halinde sözleşmenin uyarlanması veya sözleşmeden dönme seçeneği doğar.
• Sürekli edimli sözleşmelerde, borçlu genellikle fesih hakkına yönlendirilir.

📘 3. Kötü İfa – Gereği Gibi Yerine Getirmeme

• Kötü ifa, ifanın hiç yerine getirilmemesi ya da sözleşmeye aykırı şekilde yerine getirilmesidir (örneğin eksik, vasıf dışı).
• Alacaklı isterse aynen ifayı talep edebilir. Kabul etmezse kusur ve zararı ispat ederek tazminat talep edebilir.
• Geç ifa, özel bir kötü ifa türüdür; alacaklı geç ifayı kabul etmek zorundadır. Ancak zarar oluştuysa, borçlu temerrüde düşürülerek tazminat talep edilebilir.

📌 Özet Tablo

• Mücbir sebep veya aşırı ifa güçlüğü durumunda borçlunun önce bildirme yükümlülüğü vardır; bunu ihmal ederse tazminata tabii olur.
• Para borçlarında imkânsızlık hükümleri uygulanmaz (sadece parça edimlerde geçerlidir).
• Geçici imkânsızlık halinde borç geç yeniden ifa edilebilir; kalıcı değilse temerrüt hükümleri geçerlidir.

📌 SIKÇA SORULAN SORULAR

📍 Mücbir sebep nedir ve sonuçları nelerdir?

Mücbir sebep; borçlunun iradesi dışında gelişen, öngörülemeyen ve kaçınılmaz bir olay nedeniyle edimin ifasının imkansızlaşması durumudur; bu halde borç sona erer ve borçlu sorumlu tutulmaz.

📍 İmkânsızlık (ifa imkansızlığı) nedir?

Edimin sözleşme kurulduktan sonra tamamen ya da kısmen borçlu dışında bir nedenden dolayı yerine getirilememesi hâlidir ve bu durumda borç ya tamamen ya da kısmî olarak sona erer.

📍 Kısmi imkânsızlık nasıl sonuç verir?

Borcun yalnızca bir kısmı imkânsız hale gelmişse, borçlu yalnızca bu kısımdan kurtulur; sözleşmenin kurulacağı sırada bu imkânsızlık biliniyor olsaydı sözleşme kurulmazdıysa ise borç tamamen sona erer.

📍 Aşırı ifa güçlüğü ne demektir ve sonuçları nelerdir?

Sözleşme sonrası beklenmedik, tarafın kontrolü dışındaki olaylarla edimin ifası aşırı derecede zorlaşmışsa, borçlu hâkimden sözleşmenin yeniden uyarlanmasını veya imkân yoksa sözleşmeden dönmeyi talep edebilir.

📍 Kötü ifa (kötü niyetli ifa) nedir?

Borçlu edimi yapmasına rağmen gereği gibi veya özenle ifa etmezse —bilerek kusurlu biçimde gerçekleştirme ya da geç ifa etme durumlarında— borç ihlali (kötü ifa) söz konusudur ve alacaklı tazminat talep eder.

Avukatlık büromuz, Eskişehir merkezli olarak sözleşmeden doğan borç ilişkilerinde; mücbir sebep analizinden imkânsızlık tespiti ve aşırı ifa güçlüğüne kadar teknik düzeyde hukuki destek sunmaktadır. Her dosyada, olayın niteliği, edim türü ve uygulanan yükümlülükler dikkate alınarak stratejik dava veya savunma planı hazırlanmakta ve yürütülmektedir.

Avukatlık büromuz, Eskişehir merkezli olarak faaliyet göstermekte olup; Türkiye genelinde görülen davalarda da hukuki temsil sağlamaktadır. Her dosya, içerdiği hukuki ihtiyaçlara göre özenle değerlendirilmekte ve süreç profesyonel şekilde yürütülmektedir.

YCY Avukatlık Bürosu, Eskişehir merkezli olarak faaliyet göstermekte olup; Türkiye genelindeki davalarda da hukuki danışmanlık ve temsil hizmeti sunmaktadır. Boşanma davaları, nafaka ve velayet talepleri, ceza yargılamaları, tazminat ve miras davaları ile zilyetlik, tapu iptali ve taşınmaz uyuşmazlıklarında uzman desteği sağlamaktadır.

Müvekkillerimiz büromuza sıklıkla şu aramalar üzerinden ulaşmaktadır:
Avukat Yiğitcan Yıldırım, Eskişehir boşanma avukatı, Eskişehir ceza avukatı, Eskişehir iş hukuku avukatı, Eskişehir miras avukatı, Eskişehir icra avukatı, Eskişehir tazminat avukatı, Eskişehir nafaka avukatı, Eskişehir velayet avukatı, Eskişehir ağır ceza avukatı, Eskişehir gayrimenkul avukatı, Eskişehir tüketici avukatı, Eskişehir kira hukuku avukatı, Eskişehir iş kazası avukatı, Eskişehir arabuluculuk avukatı

Hukuki süreçlerinizde doğru yönlendirme ve etkili temsil için bizimle iletişime geçebilirsiniz.  

Yasal Uyarı: Bu sayfada yer alan bilgiler genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. Makalede yer alan içerikler, somut olayların özelliklerine göre değişebilecek nitelikte olup, hukuki danışmanlık yerine geçmez. Büromuz, bu bilgilerin kullanımı nedeniyle doğabilecek sonuçlardan hukuki sorumluluk kabul etmemektedir. Spesifik hukuki sorunlarınız için bir avukattan profesyonel destek almanız önerilir.